မွဳခင္းစံုစမ္းေဖာ္ထုတ္ျခင္း

 

 မွဳခင္းစံုစမ္းေဖာ္ထုတ္ျခင္း (Criminal Investigation) အေၾကာင္း တေစ့တေစာင္း

(၂၀၁၃) ခုႏွစ္၊ ေဖေဖာ္၀ါရီလထုတ္ နီေလးေမာင္ျဖစ္ရပ္မွန္ မဂၢဇင္းမွာ ေဖာ္ျပထားတဲ့ စာမူျဖစ္ပါတယ္။

နိဒါန္း

မွဳခင္းစံုစမ္းေဖာ္ထုတ္ျခင္းဟာ တရားဥပေဒ စိုးမိုးေရးအတြက္ အေရးအၾကီးဆံုး က႑တခု ျဖစ္ပါတယ္။ မွဳခင္းျဖစ္ပြားေၾကာင္း ရဲတပ္ဖြဲ႕က သတင္းရရွိျပီးခ်ိန္မွာ ရဲတပ္ဖြဲ႕မွဳခင္းစံုစမ္းေဖာ္ထုတ္သူမ်ားအတြက္ ထမ္းေဆာင္ရမယ့္ လုပ္ငန္းတာ၀န္ေတြ အမ်ားအျပား ေပၚထြက္လာပါတယ္။ ဒီတာ၀န္ေတြထဲမွာ သတင္းအခ်က္အလက္မ်ား ရယူစံုစမ္းျခင္း၊ သက္ေသခံ အေထာက္အထားမ်ား ရွာေဖြသိမ္းဆည္းျခင္း ဆိုင္ရာ လုပ္ငန္းတာ၀န္မ်ား ပါ၀င္ပါတယ္။ မွဳခင္းစံုစမ္းေဖာ္ထုတ္ျခင္း ပညာရပ္ဟာ (၁၈)ရာစုေခတ္၊ အဂၤလန္ႏိုင္ငံမွာ စတင္ေပၚထြက္လာခဲ့ပါတယ္။ အဲဒီေခတ္အခ်ိန္အခါတုန္းက အဂၤလန္ႏိုင္ငံမွာ လူမွဳေရး၊ ႏိုင္ငံေရးနဲ႕ စီးပြားေရးေျပာင္းလဲမွဳ အေျခအေနေတြ ေျပာင္းလဲလာတာေၾကာင့္ မွဳခင္းေတြလဲ မ်ားျပား လာခဲ့ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ပထမဦးဆံုး ေခတ္သစ္စံုေထာက္တပ္ဖြဲ႕ျဖစ္တဲ့ Bow Street Runners ဆိုတဲ့အဖြဲ႕ ေပၚထြက္လာခဲ့ပါတယ္။ လန္ဒန္မွာလဲ ပထမဦးဆံုး ရဲတပ္ဖြဲ႕ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရး လုပ္ငန္းေတြကို Robert Peel ဆိုသူက စတင္လုပ္ေဆာင္ခဲ့ပါတယ္။ ဒီလို လုပ္ေဆာင္ခ်က္ေတြဟာ ေနာင္တခ်ိန္ ကမၻာနဲ႕အ၀ွမ္းမွာ ရဲတပ္ဖြဲ႕မ်ားနဲ႕ မွဳခင္းစံုစမ္းေဖာ္ထုတ္ေရး တပ္ဖြဲ႕မ်ား ေပၚထြက္လာေရး အတြက္ သမိုင္းအစလို႕ ဆိုႏိုင္ပါတယ္။

မွဳခင္းစံုစမ္းေဖာ္ထုတ္ျခင္းျဖစ္စဥ္မွာ စံုစမ္းေဖာ္ထုတ္သူမ်ားနဲ႕ စံုေထာက္မ်ားဟာ သိပၸံပညာရပ္မ်ားနဲ႕ စိတ္ပညာရပ္မ်ားဆိုင္ရာ အကူအညီနဲ႕ သံသယျဖစ္ဖြယ္ရွိသူမ်ားကို ေဖာ္ထုတ္ျခင္း၊ သက္ေသခံ အေထာက္အထားမ်ား ရွာေဖြျခင္းနဲ႕ သတင္းအခ်က္အလက္မ်ား စုေဆာင္းျခင္း စတာေတြကို ျပဳလုပ္ၾကပါတယ္။ မွဳခင္းေဖာ္ထုတ္ျခင္းပညာရပ္မွာ ဘူမိေဗဒ၊ ရူပေဗဒ၊ ဇီ၀ေဗဒ၊ ဓာတုေဗဒနဲ႕ သခ်ၤာပညာရပ္မ်ားကို လိုအပ္သလို ေပါင္းစပ္အသံုးျပဳထားပါတယ္။ လူေသမွဳတခုမွာ ေသဆံုးသူဟာ အဆိပ္မိျပီး ေသဆံုးေၾကာင္း သံသယျဖစ္တဲ့အခါ အသံုးျပဳထားတဲ့ အဆိပ္မ်ားနဲ႕ ဒီအဆိပ္ေတြေၾကာင့္ လူနဲ႕သတၱ၀ါေတြ အေပၚ အက်ိဳးသက္ေရာက္မွဳေတြကို သိရွိႏိုင္ဖို႕အတြက္ အဆိပ္နဲ႕ ပတ္သက္ျပီး ကၽြမ္းက်င္သူမ်ားက မွဳခင္းစံုစမ္း ေဖာ္ထုတ္ျခင္းျဖစ္စဥ္မွာ ပါ၀င္ကူညီဖို႕ လိုအပ္ပါတယ္။ အျခား ကၽြမ္းက်င္မွဳနယ္ပယ္မ်ားျဖစ္တဲ့ ရုကၡေဗဒ၊ ေဆး၀ါးေဗဒ၊ ခႏၶာေဗဒနဲ႕ ေရွးေဟာင္း သုေတသန ပညာရွင္ေတြကလဲ မွဳခင္းစံုစမ္းေဖာ္ထုတ္ျခင္းျဖစ္စဥ္ေတြမွာ လိုအပ္သလို ပါ၀င္ကူညီဖို႕ လိုအပ္ပါတယ္။

မွဳခင္းစံုစမ္းေဖာ္ထုတ္ျခင္းရဲ႕ သမိုင္းအစ

မွဳခင္းစံုစမ္းေဖာ္ထုတ္ျခင္းရဲ႕ သမိုင္းအစဟာ ဆယ့္ရွစ္ရာစု အဂၤလန္ႏိုင္ငံမွာျဖစ္ပါတယ္။ ဆယ့္ရွစ္ရာစု အဂၤလန္ႏိုင္ငံမွာ လယ္ယာစိုက္ပ်ိဳးေရးဆိုင္ရာ ေတာ္လွန္ေရးနဲ႕ စက္မွဳေတာ္လွန္ေရးေတြ စတင္ျဖစ္ပြား ခဲ့ပါတယ္။ ဒီေတာ္လွန္ေရးေတြကေန ေပၚထြက္လာတဲ့ ေျပာင္းလဲမွဳေတြဟာ ရဲတပ္ဖြဲ႕၀န္ေဆာင္မွဳမ်ားနဲ႕ မွဳခင္းစံုစမ္း ေဖာ္ထုတ္မွဳမ်ား ျပဳလုပ္ျခင္းအေပၚ အက်ိဳးသက္ေရာက္မွဳေတြ ရွိလာပါတယ္။ (၁၇၅၀) ခုႏွစ္မွာ Henry Fielding ဆိုသူက လုပ္အားေပးအုပ္စုတစုကို မွဳခင္းမ်ားနဲ႕ ပတ္သက္တဲ့ သတင္း အခ်က္အလက္ေတြ စံုစမ္းဖို႕ ရည္ရြယ္ခ်က္နဲ႕ ဖြဲ႕စည္းခဲ့ပါတယ္။ ဒီအစုအဖြဲ႕ဟာ အခင္းျဖစ္ပြားရာ ေနရာေတြကို အေျပးအလႊားသြားျပီး၊ စံုစမ္းမွဳမ်ား ျပဳလုပ္ေလ့ရွိတဲ့အတြက္ "Bow Street Runners" လို႕ လူအမ်ားက ေခၚေ၀ၚခဲ့ၾကပါတယ္။ ဒီအစုအဖြဲ႕ဟာ ပထမဦးဆံုး ေခတ္သစ္စံုေထာက္တပ္ဖြဲ႕ ျဖစ္လာခဲ့ပါတယ္။

(၁၈၂၉) ခုႏွစ္မွာ Sir Robert Peel ဆိုသူရဲ႕ အားထုတ္ၾကိဳးပမ္းမွဳေတြေၾကာင့္ ပါလီမန္က လန္ဒန္မက္ထရိုပိုလီတန္ ရဲတပ္ဖြဲ႕ကို ဖြဲ႕စည္းေပးခဲ့ပါတယ္။ ရဲတပ္ဖြဲ႕ရဲ႕ ရံုးခ်ဳပ္ေနရာမွာ တခ်ိန္တုန္းက စေကာ့တလန္ နန္းတြင္းမ်ိဳးဆက္ေတြ ေနထိုင္ခဲ့ဖူးတာေၾကာင့္ ရဲတပ္ဖြဲ႕ရံုးခ်ဳပ္က စေကာ့တလန္ယဒ္ အျဖစ္ လူအမ်ားၾကားမွာ ထင္ရွားလာခဲ့ပါတယ္။(၁၉)ရာစုေရာက္ေတာ့ အေမရိကန္ႏိုင္ငံမွာ ပထမဦးဆံုး အလြတ္ စံုေထာက္ေအဂ်င္စီကို Allan Pinkerton ဆိုသူက စတင္တည္ေထာင္ခဲ့ပါတယ္။ (၁၈၄၅) ခုႏွစ္မွာ နယူးေယာက္ျမိဳ႕မွာ အရပ္၀တ္ရဲ၀န္ထမ္း (၈၀၀) ရွိေပမယ့္ စံုေထာက္တပ္ဖြဲ႕အျဖစ္ တရား၀င္ အသိအမွတ္ျပဳမွဳ မရွိခဲ့ေသးပါဘူး။ (၁၈၅၇) ခုႏွစ္မွာေတာ့ ရဲအရာရွိႏွစ္ဆယ္ေက်ာ္ကို စံုေထာက္မ်ား အျဖစ္ စတင္တာ၀န္ေပးခဲ့ပါတယ္။ (၁၈၅၇)ခုႏွစ္၊ ႏို၀င္ဘာမွာေတာ့ နယူးေယာက္ျမိဳ႕ ရဲဌာနက ျပစ္မွဳက်ဴးလြန္သူမ်ားရဲ႕ ဓာတ္ပံုမ်ားကို ျပခန္းသဖြယ္ျပဳလုပ္ျပီး စတင္ျပသခဲ့ပါတယ္။

(၁၈၆၅)ခုႏွစ္မွာ အေမရိကန္ကြန္ဂရက္က အေမရိကန္လွ်ိဳ႕၀ွက္ေထာက္လွမ္းေရးအဖြဲ႕ကို စတင္ဖြဲ႕စည္း ခဲ့ပါတယ္။ (၁၉၀၈) ခုႏွစ္မွာ U.S. Attorney General Charles Bonaparte ဆိုသူက Federal Bureau of Investigation (FBI) ကို စတင္ထည္ေထာင္ခဲ့ပါတယ္။ စီးပြားပ်က္ကပ္ကာလမွာ အက္ဖ္ဘီအိုင္က နာမည္ၾကီး ရာဇ၀တ္မွဳ က်ဴးလြန္သူေတြျဖစ္တဲ့ Bonnie နဲ႕ Clyde ကို ဖမ္းဆီးႏိုင္တဲ့အတြက္ ထင္ရွားတဲ့ အဖြဲ႕အစည္းျဖစ္လာခဲ့ပါတယ္။ Pennsylvania State Police ကို (၁၉၀၅) ခုႏွစ္မွာ စတင္တည္ေထာင္ ခဲ့ျပီး၊ ေနာက္ပိုင္းမွာ ဒီအဖြဲ႕ရဲ႕ပံုစံကို ႏိုင္ငံနဲ႕အ၀ွမ္း ရဲတပ္ဖြဲ႕ေအဂ်င္စီမ်ား ဖြဲ႕စည္းေရးမွာ ဆက္လက္ အသံုးျပဳခဲ့ပါတယ္။

Criminalistics ပညာရပ္ ေပၚထြက္လာျခင္း

Criminalistics ပညာရပ္မွာ ဘူမိေဗဒ၊ ရူပေဗဒ၊ ဓာတုေဗဒ၊ ဇီ၀ေဗဒနဲ႕ သခ်ၤာပညာရပ္ စတဲ့ သိပၸံပညာရပ္မ်ားကို ေပါင္းစပ္အသံုးျပဳထားပါတယ္။ ဒီပညာရပ္မွာ လူပုဂၢိဳလ္ဆိုင္ရာ ခြဲျခားသတ္မွတ္ခ်က္ (Personal Identification) နဲ႕ လက္နက္ပစၥည္းမ်ားဆိုင္ရာ ခြဲျခားသတ္မွတ္ခ်က္ (Firearms Identification) ေတြ ပါ၀င္ပါတယ္။ လူပုဂိၢဳလ္ဆိုင္ရာ ခြဲျခားသတ္မွတ္ခ်က္ေတြမွာ anthropometry, dactylography နဲ႕ deoxyribonucleic acid (DNA) typing စတဲ့ နည္းလမ္းသံုးမ်ိဳး ပါ၀င္ပါတယ္။

ရာဇ၀တ္မွဳက်ဴးလြန္သူမ်ားကို ေဖာ္ထုတ္ေရးအတြက္ Anthropometry နည္းလမ္းကို စတင္ တီထြင္ခဲ့သူက Alphonse Bertillon (1853-1914) ဆိုသူျဖစ္ပါတယ္။ သူ႕ကို မွဳခင္းစံုစမ္း ေဖာ္ထုတ္ေရးရဲ႕ ဖခင္ၾကီးအျဖစ္ ေခတ္သစ္မွဳခင္းေဗဒပညာမွာ သတ္မွတ္ထားပါတယ္။ ဒီနည္းလမ္းမွာ လူ႕ခႏၶာကိုယ္ အတိုင္းအတာေတြအေပၚ အေျခခံထားျပီး၊ (၁၈၈၃) ခုႏွစ္မွာ ဥပေရာ တ၀ွမ္းက ရဲတပ္ဖြဲ႕ေတြမွာ အသံုးျပဳခဲ့ၾကပါတယ္။ ေနာက္ပိုင္းမွာေတာ့ လက္ေဗြေပၚ အေျခခံထားတဲ့ Dactylography နည္းလမ္း ေပၚေပါက္လာတဲ့အတြက္ အသံုးျပဳမွဳကို ရပ္ဆိုင္းသြားပါတယ္။

(၁၉၀၀) ခုႏွစ္မွာ အဂၤလန္ႏိုင္ငံဟာ dactylography ကို ရာဇ၀တ္မွဳခင္းက်ဴးလြန္သူမ်ားအား ခြဲျခားေဖာ္ထုတ္ေရး စနစ္တခုအျဖစ္ ပထမဦးဆံုးအသံုးျပဳခဲ့တဲ့ ႏိုင္ငံျဖစ္ပါတယ္။ လက္ေဗြပံုစံနဲ႕ ပတ္သက္ျပီး ရွည္လ်ားတဲ့ ဥပေဒနဲ႕ သိပၸံပညာ သမိုင္းေၾကာင္းေတြ ရွိပါတယ္။ (၁၆၈၄) ခုႏွစ္မွာ အဂၤလန္က ေဒါက္တာ ဂရူးဆိုသူက ေျခေထာက္နဲ႕ လက္ေခ်ာင္းေတြေပၚက ကြဲျပားျခားနားတဲ့ အေရးအေၾကာင္းေတြကို စတင္ေတြ႕ရွိေလ့လာခဲ့ပါတယ္။ (၁၈၂၃) ခုႏွစ္မွာ Perkinje ဆိုသူက အဆင့္ကိုးဆင့္ပါ၀င္တဲ့ လက္ေဗြသ႑ာန္နဲ႕ ကြဲျပားမွဳစနစ္ကို စတင္ေဖာ္ထုတ္ခဲ့ပါတယ္။ (၁၈၉၂) ခုႏွစ္မွာေတာ့ ပညာရွင္ Galton ဆိုသူက လက္ေဗြမ်ားဆိုတဲ့ စာအုပ္ကို ေရးသားထုတ္ေ၀ခဲ့ျပီး၊ (၁၈၉၄) ခုႏွစ္မွာ အာဂ်င္တီးနားႏိုင္ငံသား Vucetich ဆိုသူက လက္ေဗြမ်ားခြဲျခားမွဳစနစ္ေတြကို ေဖာ္ျပထားတဲ့ “Dictiloscopia Comparada” ဆိုတဲ့ စာအုပ္ကို ေရးသားထုတ္ေ၀ခဲ့ပါတယ္။

(၁၈၀၀) ေႏွာင္းပိုင္းကာလေတြမွာေတာ့ William Herschel နဲ႕ Henry Faulds ဆိုသူတို႕ရဲ႕ လက္ေဗြခြဲျခားမွဳစနစ္ကို သူေဖာ္ထုတ္တယ္၊ ကိုယ္ေဖာ္ထုတ္တယ္ အျငင္းပြားမွဳ ျပႆနာ ျဖစ္ပြားလာ ခဲ့ပါတယ္။ (၁၉၀၄) ခုႏွစ္မွာ နယူးေယာက္ စံုေထာက္ ဆာဂ်င္ Joseph Faurot ဆိုသူက ဟိုတယ္ခိုးမွဳမ်ားမွာ တရားခံလို႕ သံသယျဖစ္ဖြယ္ရွိတဲ့ James Jones ဆိုသူကို ေဖာ္ထုတ္ဖမ္းဆီး ႏိုင္ခဲ့ပါတယ္။ လက္ေဗြပံုစံမ်ားအရ James Jones ဆိုသူဟာ အျခားျပစ္မွဳမ်ားကို Daniel Nolan ဆိုတဲ့ အမည္နဲ႕ က်ဴးလြန္ခဲ့သူုျဖစ္ေၾကာင္းကိုလဲ ေဖာ္ထုတ္ႏိုင္ခဲ့ ပါတယ္။ (၁၉၀၃) ခုႏွစ္မွာ ရုပ္သြင္ျပင္တူရံု သာမက နာမည္ပါ ဆင္တူယိုးမွားျဖစ္ေနတဲ့ Will West နဲ႕ William West ဆိုသူႏွစ္ေယာက္ဟာ သီးျခားလူႏွစ္ေယာက္ျဖစ္ေၾကာင္း လက္ေဗြကြဲျပားျခားနားမွဳကတဆင့္ သိရွိႏိုင္ခဲ့ပါတယ္။

ေနာက္ထပ္နည္းလမ္းတခုကေတာ့ Deoxyribonucleic Acid (DNA) နည္းလမ္းျဖစ္ပါတယ္။ ဒီအင္ေအဆိုတာက ဆံပင္အေရာင္ကစျပီး၊ ေရာဂါရွာေဖြေရးအထိ ခြဲျခားသတ္မွတ္မွဳမ်ားမွာ အသံုး၀င္တဲ့အတြက္ ဒါကို ဓာတုေဗဒ "blueprint" အျဖစ္ သတ္မွတ္ေခၚတြင္ၾကပါတယ္။ ကနဦးအစမွာ ဒီအမ္ေအ လက္ေဗြပံုစံလို႕ ေခၚဆိုၾကေပမယ့္၊ ေနာက္ပိုင္းမွာ DNA typing အျဖစ္ ေခၚဆိုၾကပါတယ္။ ဒီနည္းလမ္းကို (၁၉၈၇) ခုႏွစ္မွာ အဂၤလန္ႏိုင္ငံ၊ ရာဇ၀တ္မွဳခင္းေဖာ္ထုတ္ေရးမွာ စတင္အသံုးျပဳခဲ့ပါတယ္။ ပထမဆံုးအသံုးျပဳခဲ့တဲ့ မွဳခင္းကေတာ့ Enderby Cases ျဖစ္ပါတယ္။ အေမရိကန္ႏိုင္ငံမွာေတာ့ (၁၉၈၆) ခုႏွစ္မွာ ဖေလာ္ရီဒါျပည္နယ္၊ ေအာ္လန္ဒိုမွာ ျဖစ္ပြားတဲ့ မုဒိမ္းမွဳနဲ႕ ရိုက္မွဳေတြမွာ စတင္ အသံုးျပဳခဲ့ပါတယ္။ (၁၉၈၈) ခုႏွစ္မွာ အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စုက အက္ဖ္ဘီအိုင္ရဲ႕ မွဳခင္း ဓာတ္ခြဲခန္းေတြမွာ ဒီအမ္ေအဆန္းစစ္ခ်က္ (DNA analysis)ေတြ အသံုးျပဳလာခဲ့ျပီး၊ ေႏွာင္းပိုင္းမွာ ဒီအမ္ေအဆန္းစစ္ခ်က္ အသံုးျပဳ မွဳခင္းဓာတ္ခြဲခန္းေတြ ကမၻာနဲ႕အ၀ွမ္းမွာ ေပၚထြက္လာခဲ့ပါတယ္။

လက္နက္ခဲယမ္း ခြဲျခားသတ္မွတ္ခ်က္ (firearms identification) နည္းလမ္းကလဲ မွဳခင္းေဖာ္ထုတ္ေရးမွာ အေရးၾကီးက႑တရပ္အျဖစ္ ပါ၀င္ပါတယ္။ ဒီနည္းလမ္းနဲ႕ လက္နက္ခဲယမ္း အမ်ိဳးအစား၊ လက္နက္ခဲယမ္းဒီဇိုင္းနဲ႕ သံုးစြဲမွဳ၊ ေသနတ္ပစ္ခတ္သူနဲ႕ ေသနတ္ပစ္ခတ္ခံရသူတို႕ အၾကားမွ အကြာအေ၀း စတာေတြကိုပါ ေဖာ္ထုတ္ႏိုင္ပါတယ္။ (၁၈၈၉) ခုႏွစ္မွာ ပေရာ္ဖက္ဆာ Lacassagne ဆိုသူက လူေသအေလာင္းမွ ဖယ္ထုတ္ထားတဲ့ က်ည္ဆံနဲ႕ သံသယျဖစ္ဖြယ္ တရားခံရဲ႕ လက္နက္ကို တိုက္ဆိုင္စစ္ေဆးၾကည့္ျပီး တရားခံကို ေဖာ္ထုတ္ႏိုင္ခဲ့ပါတယ္။ (၁၈၉၈) ခုႏွစ္မွာ Jeserich ဆိုသူက ေသေစႏိုင္ေသာ က်ည္ဆံမ်ားရဲ႕ microphotographs ပံုမ်ားကို ရိုက္ယူခဲ့ျပီး၊ သံသယျဖစ္ဖြယ္ တရားခံရဲ႕ ေျခာက္လံုးျပဴး ေသနတ္မွ ပစ္ခတ္ထားတဲ့ ေသေစႏိုင္ေသာက်ည္ဆံကို ေဖာ္ထုတ္ေပးႏိုင္ ခဲ့ပါတယ္။ (၁၉၂၆) ခုႏွစ္မွာေတာ့ Calvin Goddard ဆိုသူက လက္နက္ခဲယမ္း ခြဲျခားသတ္မွတ္ခ်က္ကို သိပၸံပညာရပ္အျဖစ္ တိုးတက္လာေအာင္ စတင္ေဆာင္ရြက္ခဲ့ပါတယ္။

မွဳခင္းစံုစမ္းေဖာ္ထုတ္ျခင္းဆိုင္ရာ ရည္ရြယ္ခ်က္ႏွင့္ လုပ္ငန္းစဥ္မ်ား

စံုစမ္းေဖာ္ထုတ္ျခင္းဆိုတာ သက္ေသတစံုတရာျပဖို႕အတြက္ အခ်က္အလက္မ်ားနဲ႕ အေျခအေနမ်ားကို ေလ့လာျခင္း၊ ဆန္းစစ္ျခင္း၊ သုေတသနျပဳျခင္းနဲ႕ စစ္တမ္းေကာက္ျခင္းေတြ ျဖစ္ပါတယ္။ စံုစမ္း ေဖာ္ထုတ္တဲ့အခါ သတင္းအခ်က္အလက္ေတြကို စနစ္တက်ေလ့လာစံုစမ္းမွဳေတြ၊ အေသးစိတ္ ေလ့လာမွဳနဲ႕ သံုးသပ္မွဳေတြ ျပဳလုပ္ဖို႕လိုအပ္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ စံုစမ္းေဖာ္ထုတ္သူေတြဟာ သတင္း အခ်က္အလက္ေတြကို ျပည့္ျပည့္စံုစံုနဲ႕ တိတိက်က်ျဖစ္ေအာင္ သံုးသပ္ရမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဥပေဒစိုးမိုးေရး အတြက္ ရာဇ၀တ္မွဳခင္းေတြကို စံုစမ္းေဖာ္ထုတ္ျခင္းနဲ႕ ရာဇ၀တ္မွဳခင္းက်ဴးလြန္မွဳေတြကို ကာကြယ္ျခင္း လုပ္ငန္းေဆာင္တာေတြက အလြန္ပဲအေရးၾကီးပါတယ္။

မွဳခင္းစံုစမ္းေဖာ္ထုတ္ျခင္းဟာ သိပံၸနဲ႕၀ိဇၨာ ပညာရပ္ႏွစ္ခု ေပါင္းစပ္ထားတဲ့ ပညာရပ္တခုျဖစ္တဲ့အတြက္ ျဖတ္ထိုးဥာဏ္ရွိမွဳ၊ ပိုင္းျခားဆံုးျဖတ္ႏိုင္မွဳ၊ ပညာဥာဏ္စြမ္းရည္ရွိမွဳ၊ အေတြ႕အၾကံဳရွိမွဳနဲ႕ ဗဟုသုတရွိမွဳ စတဲ့ အရည္အခ်င္းေတြကို မွန္မွန္ကန္ကန္ အသံုးျပဳႏိုင္ဖို႕ လိုအပ္ပါတယ္။ မွဳခင္းစံုစမ္းေဖာ္ထုတ္သူ တေယာက္ဟာ ဒီလိုအရည္အခ်င္းေတြနဲ႕ အေတြ႕အၾကံဳ၊ ဗဟုသုတ ေတြကို အသံုးျပဳျပီး၊ ရာဇ၀တ္မွဳ က်ဴးလြန္သူေတြရဲ႕ သြင္ျပင္လကၡဏာေတြ၊ အခင္းျဖစ္ပြားရာ လူမွဳနဲ႕သဘာ၀ ပတ္၀န္းက်င္ေတြကို သံုးသပ္ေလ့လာရမွာ ျဖစ္ပါတယ္။

မွဳခင္းစံုစမ္းေဖာ္ထုတ္ျဖစ္စဥ္မွာ ရည္ရြယ္ခ်က္ႏွစ္ရပ္ရွိပါတယ္။ ပထမရည္ရြယ္ခ်က္က မွဳခင္းစံုစမ္း ေဖာ္ထုတ္သူအေနနဲ႕ ျပစ္မွဳ က်ဴးလြန္သူေတြကို ေဖာ္ထုတ္ဖို႕ျဖစ္ျပီး၊ ဒုတိယရည္ရြယ္ခ်က္က တရားရံုးတင္ အေရးယူႏိုင္ဖို႕ ျဖစ္ပါတယ္။ သို႕ေပမယ့္ ရာဇ၀တ္ မွဳခင္းေတြကို စံုစမ္းေဖာ္ထုတ္ျခင္းရဲ႕ အဆံုးစြန္ ဦးတည္ခ်က္ကေတာ့ မွဳခင္းကာကြယ္ေရးျဖစ္ပါတယ္။ မွဳခင္းေတြ ျဖစ္ပြားလာတဲ့အခါ ဥပေဒစိုးမိုးေရး လုပ္ေဆာင္သူမ်ားမွာ မွဳခင္းေဖာ္ထုတ္ဖို႕ တာ၀န္ရွိလာပါတယ္။ မွဳခင္းေတြ ေဖာ္ထုတ္ အေရးယူျခင္းအားျဖင့္ recidivism အားေကာင္းလာေစျပီး၊ မွဳခင္းက်ဆင္းေရးကို လုပ္ေဆာင္လာ ႏိုင္ပါတယ္။

ဥပေဒစိုးမိုးေရးကို တာ၀န္ရွိသူေတြအေနနဲ႕ ျပဳလုပ္ရတဲ့ အေျခခံစံုစမ္းေဖာ္ထုတ္ျခင္း နည္းလမ္းေတြ အမ်ားအျပား ရွိပါတယ္။ ဒီနည္းလမ္းေတြကေတာ့ အခင္းျဖစ္ပြားမွဳမ်ားကို စံုစမ္းေဖာ္ထုတ္ျခင္း (ဥပမာ- ခိုးမွဳ၊ လုယက္မွဳ၊ ရိုက္ႏွက္မွဳ၊ ေဖာက္ထြင္းမွဳ၊ လူသတ္မွဳစသည့္ ရာဇ၀တ္မွဳခင္းမ်ားႏွင့္ ယာဥ္ မေတာ္တဆမွဳ စသည္မ်ား)၊ ကိုယ္ေရးကိုယ္တာ စံုစမ္းေဖာ္ထုတ္ျခင္း (ကိုယ္ေရးေနာက္ခံ၊ အက်င့္ စာရိတၱႏွင့္ လူအမ်ားယံုၾကည္ေလးစားမွဳ စသည္မ်ား)ႏွင့္ ဥပေဒႏွင့္ ျငိစြန္းေသာ လုပ္ေဆာင္မွဳမ်ားအား စံုစမ္းေဖာ္ထုတ္ျခင္း (မူးယစ္ေဆး၀ါးေရာင္း၀ယ္ ေဖာက္ကားမွဳမ်ား၊ လက္နက္ကုန္ကူးမွဳမ်ား၊ ေလာင္းကစားမွဳမ်ား၊ ဂိုဏ္းဖြဲ႕လွဳပ္ရွားမွဳမ်ား၊ လိမ္လည္မွဳမ်ား၊ နည္းပညာအသံုးျပဳသည့္ ျပစ္မွဳ စသည္ မ်ား) စတာေတြ ျဖစ္ပါတယ္။

မွဳခင္းစံုစမ္းေဖာ္ထုတ္သူေတြအတြက္ မွဳခင္းစံုစမ္းေဖာ္ထုတ္ခ်ိန္မွာ အေရးၾကီးဆံုးအခ်က္ဟာ သတင္း အခ်က္အလက္ျဖစ္ျပီး၊ သတင္းအခ်က္အလက္ရယူျခင္းကတဆင့္ သက္ေသခံအေထာက္အထားကို ရွာေဖြရတာျဖစ္ပါတယ္။ သတင္းအခ်က္အလက္ မ်ားရယူရာမွာ အရင္းအျမစ္ႏွစ္ခုရွိပါတယ္။ ပထမ တခုက လူေတြျဖစ္ျပီး၊ ေနာက္တခုက အရာ၀တၳဳေတြ ျဖစ္ပါတယ္။ မ်ားေသာအားျဖင့္ ရာဇ၀တ္မွဳခင္း စံုစမ္းေဖာ္ထုတ္သူမ်ားဟာ လူအရင္းအျမစ္ကတဆင့္ သတင္းအခ်က္အလက္ေတြကို ရယူရတာ ျဖစ္ပါတယ္။ ေသမွဳေသခင္းျဖစ္ပြားရာေနရာေတြမွာ စံုစမ္းေဖာ္ထုတ္သူမ်ားနဲ႕ မွဳခင္းဓာတ္ခြဲခန္း ပညာရွင္ေတြကေတာ့ အရာ၀တၳဳပစၥည္းေတြကေန သတင္းအခ်က္အလက္ေတြကို ရယူရတာျဖစ္ပါတယ္။

နိဂံုး

နိဂံုးခ်ဳပ္ဆိုရရင္ မွဳခင္းစံုစမ္းေဖာ္ထုတ္ျခင္းဆိုတာ ဥပေဒစိုးမိုးေရးနဲ႕ ျငိမ္းခ်မ္းေသာလူ႕ေဘာင္ေပၚေပါက္ လာေရးအတြက္ အလြန္အေရးၾကီးတဲ့ လုပ္ငန္းတာ၀န္တရပ္ျဖစ္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ မွဳခင္းစံုစမ္း ေဖာ္ထုတ္သူေတြဟာ မတူညီကြဲျပားတဲ့ ရွဳေထာင့္မ်ိဳးစံုကို သိနားလည္ျပီး၊ အခ်က္အလက္ေတြက ေခၚေဆာင္သြားတဲ့ သက္ေသေနာက္ကိုသာ လိုက္ဖို႕လိုအပ္ပါတယ္။ အခ်က္အလက္ေတြကို ၾကိဳတင္ ထင္ျမင္ထားတဲ့ အေျခအေနတရပ္နဲ႕ လိုက္ေလ်ာညီေထြေအာင္ ေကာက္ခ်က္ခ်ဆြဲယူမွဳေတြ မျပဳလုပ္ပဲ အမွန္တရားကိုသာ ရွာေဖြျခင္းျဖင့္ မွဳခင္းစံုစမ္းေဖာ္ထုတ္ျခင္း လုပ္ငန္းတာ၀န္မ်ားကို ေက်ပြန္စြာ ထမ္းေဆာင္ႏိုင္ရန္ လိုအပ္လွပါေၾကာင္း ေရးသားတင္ျပအပ္ပါတယ္။

ခင္မမမ်ိဳး (၂၄၊ ၁၁၊ ၂၀၁၂)